TUZ SİSİ TESTİ
Tuz Sisi Testi, Tuz püskürtme testi olarak da bilinen bu test malzemeye üretim sonrası uygulanan koruyucu kaplamaların ya da yüzeylerin korozyon direncini tuz sisi altında gözlemleme ve kalitesel problemleri tespit etme şansı vermektedir. Test sonrası numunenin fiziksel ve elektriksel olarak da takibi yapılır.
Uygulama Alanı: Çevresel koşullara maruz kalan tüm malzemeler için test yapılabilmektedir.
Mevcut Standartlar: Askeri ve sivil standartlar da testler yapılmakta olup, müşteri isteklerine göre malzemelerde beyaz pas ve kırmızı pas oluşumunda sonuca yönelik uygunluğu söz konusu olan proses denemeleri de test edilmektedir.
Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından korozyon testleri kapsamında tuz spreyi test yöntemleri ISO 9227 standardı ile hazırlanmıştır.
Bu standart ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından TS EN ISO 9227 “Yapay atmosferlerde korozyon deneyleri –Tuz püskürtme deneyleri” olarak adlandırılmıştır.
Ayrıca Türk Standartları Enstitüsü(TSE) tuz sisi deneyini “Çevre şartlarına dayanıklılık deneyleri” olarak da ele almış olup TS 2093 EN 60068-2-11 – TS EN IEC 60068-2-52 olarak adlandırmıştır.
TS EN ISO 9227: Bu standart korozyona karşı geçici veya sürekli olarak korunan yada korunmayan metal malzemelerin korozyona karşı dirençlerini değerlendirmek amacıyla yapılan nötr tuz püskürtme (NSS), asetik asitli tuz püskürtme (AASS) ve bakırlı hızlandırılmış asetik asitli tuz püskürtme (CASS) deneyleri için cihaz, reaktifler ve işlemleri kapsar.
TS 2093 EN 60068-2-11:Çevre Şartlarına Dayanıklılık Deneyleri- Bölüm 2-11: Tuzlu Sis Deneyi
Uluslararası Karşılıklar;
– EN 60068-2-11 – EQV
– IEC 60068-2-11 – EQV
– BS EN 60068-2-11 – EQV
– DIN EN 60068-2-11 – EQVTS EN IEC 60068-2-52: Çevre Şartlarına Dayanıklılık Deneyleri- Bölüm 2-52: Tuzlu Sis Çevrimli(NaCl çözeltisi)
Uluslar arası Karşılıklar;
– EN IEC 60068-2-52 – EQV
– DIN EN IEC 60068-2-52
– IEC 60068-2-52
Aynı konu ele alınarak Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından ASTM B 117 standardı geliştirilmiştir.
ASTM B 117 (Standard Practice for Operating Salt Spray (Fog) Apparatus):
Bu standart tuz sisi ortamını sağlamak ve sürdürmek için gerekli olan aparat, prosedür ve koşulları açıklamaktadır.
Bu standart belirli bir ürün için kullanılacak test türü , maruz kalma süresi veya sonuca göre yorum içermemektedir. ASTM B-117 , B-368 , D-380 yöntem testleri benzer korozyon testlerini içermektedir.
MIL-STD- 810 (Environmental Engineering Considerations and Laboratory Tests): Bir ekipmanın çevresel tasarımını ve test sınırlarını hizmet ömrü boyunca yaşayacağı koşullara uyarlamayı ve etkileri çoğaltan oda test yöntemlerini oluşturmayı sağlayan ABD Askeri Standardıdır.
Standardın test amaçları;
– Çevresel stres dizilerini, sürelerini ve ekipman yaşam döngüsü seviyelerini tanımlama,
– Ekipmana ve çevresel yaşam döngüsüne göre uyarlanmış analiz ve test kriterleri geliştirmek,
– Çevresel stres yaşam döngüsüne maruz kaldığında ekipmanın performansını değerlendirmek,
– Ürünün gerekliliklere uygunluğunu göstermek.
Standart , bir sistemin çevresel değerliliği ve genel dayanıklılığı konusunda güven oluşturmak için öneme sahip olan çevre yönetimi ve mühendislik süreçlerini açıklar.
Belge, tasarım veya test spesifikasyonlarını empoze etmez. Daha çok gerçekçi durumlarla sonuçlanan çevresel uyarlama sürecini açıklar.
MIL- STD – 810G Method 509.5 : MIL-STD-810 standardı ‘G’ versiyonudur. ASTM G85 “Standard Practice for Modified Salt Spray (Fog) Testing” standardını referans alarak hazırlanmıştır.
– Görsel ve işlevsel olarak test numunesini inceleme
– Test değişkenleri
– Korozyon, elektiriksel ve fiziksel etkilere yönelik incelemeler
– Olumsuz test sonuçlarına etki edecek yardımcı gözlemler(fotoğraf vb.)
– Onaylı test planında sapma gibi durumlar hakkında bilgi vermektedir.
MIL – STD – 810H : MIL – STD – 810G standardı sonrası revizyon ile ‘H’ versiyonu olarak güncellenmiştir. Majör ve minör değişiklikler söz konusu olsa da Tuz Sisi Testi (Salt Fog Test) olarak ‘G’ versiyonuna bağlı kalmıştır. MIL -STD – 810G Method 509.5 testi MIL-STD-810H Method 509.7 olarak değişkenlik göstermiştir.
DO- 160 (Environmental Conditions and Test Procedures for Airborne Equipment) : Havadaki Ekipmanlar için Çevresel Koşullar ve Test Prosedürleri olup RTCA“Radio Technical Comission for Aeronautics” tarafından güncel versiyonu ‘G’ olarak yayınlanmıştır.
DO – 160G Section 14.0 :Bu test atmosfer yada normal operasyonlarda tuz yada tuz sisi ile etkileşim içindeki ekipmanlar için korozyon etkilerini görmek için yapılmaktadır.
Test sonrası beklenen etkiler;
– Metallerin korozyonu
– Tuz birikintileri nedeni ile hareketli parçaların zarar görmesi
– Kaplama hataları
– Temas noktalarında ve kaplanmamış tel/kablo vb. hatlarda oluşabilecek korozif hasar tespiti.
DO – 160G Section 14.0 Category S : Ekipman, normal uçak operasyonları sırasında atmosferde korozif ortama maruz bırakıldığında kategori ‘S’ olarak tanımlanır ve tuz sisi uygulanabilir.
DO – 160G Section 14.0 Category T : Ekipman, hava operasyonlarında atmosferde doğrudan filtrelenmemiş hava ortamında yoğun tuza maruz kalması durumunda kategori ‘T’ olarak tanımlanır ve şiddetli tuz sisi testi uygulanabilir.
Uygulanabilen diğer standartlar;
JIS D- 0201Japanese Industrial Standard
JIS D- 0205 Test Method of Weatherability For Automotive
JIS H-8681 Test Methods for Corrosion Resistance of Anodic Oxide Coatings on Aluminium and Aluminium Alloys
JIS K-5400 Testing Methods for Paints
JIS Z-2371 Methods of Salt Spray Testing
BS 1224Specification for Electroplated Coatings of Nikel and Choromium ,
BS 3900 Methods of Test for Paints
CNS National Standarts of the Republic of China : CNS C-6014 ,CNS H-2040 , CNS Z-8026
Tuz sisi testleri, metalik,organik, anodik oksit ve uygulanan kaplamalar sonrası gözenekler, yüzey yapısı, uygun kaplama yöntemleri ve diğer kusurlar gibi süreksizliklerin tespit edilmesi için yararlı olmaktadır.
Tuz sisi testi;
– metaller ve alaşımları,
– metal kaplamalar (anodik ve katodik etkili)
– dönüşüm kaplamaları
– anodik oksit tabakaları
– metalik malzemeler üzerine organik kaplamalar için geçerlidir.